پرنده میش‌مرغ، که در زبان محلی «چیرگ» نیز نامیده می‌شود، یکی از بزرگترین پرندگان ایران و از گونه‌های منحصر به فرد و بسیار مهم جانوری در جهان به شمار می‌آید، در سال‌های اخیر به دلیل محدود شدن زیستگاه‌های طبیعی، شکار بی رویه و اختلال در مناطق زیست و تخم گذاری آن در معرض خطر انقراض بوده و به همین دلیل هم اکنون در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از جمعیت و منابع طبیعی جهان قرار گرفته است.

هم اکنون تنها ۲۵ قطعه از این پرنده نادر در ایران آن هم در دشت‌های اطراف بوکان (دشت سوتاو حمامیان، دشت اینگیجه و آلبلاغ، دشت قازلیان و دشت سه‌کانیان) مشاهده شده که در این منطقه نیز به دلیل کشاورزی بودن هر روز با تهدیدات زیادی مواجه هست در دهه‌های گذشته غرب و شمال غرب ایران از جمله استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، کرمانشاه و همدان زیستگاه این پرنده با ارزش بوده است اما شکار بی‌رویه، تخریب زیستگاه، تبدیل زمین‌های دیمی به آبی (مکانیزه شدن کشاورزی) باعث کاهش بی‌رویه نسل این گونه در دهه‌های اخیر شده و جمعیت آن تنها محدود به شهرستان بوکان شده است.

هم اکنون تنها ۲۵ قطعه از این پرنده نادر در ایران آن هم در دشت‌های اطراف بوکان (دشت سوتاو حمامیان، دشت اینگیجه و آلبلاغ، دشت قازلیان و دشت سه‌کانیان) مشاهده شده که در این منطقه نیز به دلیل کشاورزی بودن هر روز با تهدیدات زیادی مواجه هست.

میش مرغ یکی از بزرگترین پرندگان ایران است که با طول بدن یک متر و وزن بیش از ۱۵ کیلوگرم از نظر شکل و جثه شباهت زیادی به بوقلمون دارد، دشت سوتاو روستای حمامیان این شهرستان اخیراً از طرف اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی به عنوان پناهگاه میش مرغ و منطقه شکار ممنوع اعلام شده است.

تنها ۲۵ قطعه میش مرغ در بوکان مشاهده شده است / روند نزولی کاهش جمعیت کنترل شد

رئیس اداره نظارت بر حیات وحش حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت این پرنده گفت: میش مرغ یکی از پرندگان نادری است که هم اکنون در ایران تنها در دشت‌های اطراف بوکان زیست می‌کند، این پرنده سال‌های متمادی است در تهدید جدی انقراض قرار دارد و هم اکنون تنها ۲۰ تا ۲۵ قطعه از این پرنده در بوکان مشاهده شده و نسل آن به شدت رو به کاهش است.

اقدامات نجات میش مرغ از خطر انقراض تنها ۴ الی ۵ سال اخیر شروع شده و این مدت زمان کافی برای نجات این پرنده از خطر انقراض نیست و باید این اقدامات به صورت مستمر طی سال‌های آتی نیز تداوم داشته باشد وی با بیان اینکه این اداره کل در سال‌های اخیر اقدامات زیادی با مشارکت جوامع محلی برای صیانت از آن انجام داده است، افزود: راه اندازی مرکز مطالعات میش مرغ در بوکان، تدوین برنامه ملی عمل میش مرغ، ایجاد پناهگاه ویژه از اهم این اقدامات است.

یوسفی با بیان اینکه برای نجات این گونه حیات وحش از انقراض باید سالیان متمادی اقدامات مستمر انجام گیرد، گفت: این در حالی است که اقدامات نجات میش مرغ از خطر انقراض تنها ۴ الی ۵ سال اخیر شروع شده و این مدت زمان کافی برای نجات این پرنده از خطر انقراض نیست و باید این اقدامات به صورت مستمر طی سال‌های آتی نیز تداوم داشته باشد.

وی با بیان اینکه جمعیت میش مرغ در سال‌های گذشته نزولی بود اما در طی این مدت تقریباً ثابت مانده است، افزود: برای تداوم مستمر برنامه‌ها نیازمند تخصیص اعتبارات استانی و ملی و خرید اراضی کشاورزی محدوده تخم گذاری این پرنده در بوکان هستیم و این اقدام اعتبارات زیادی را می‌طلبد.

یوسفی در خصوص مرکز تحقیقات میش مرغ در بوکان نیز گفت: این مرکز احداث شده اما فعالیت و اتمام کامل آن نیازمند تجهیزات و نیروی آموزش دیده و نیز تخصیص اعتبارات مورد نیاز است.

وی عنوان کرد: مرکز تحقیقات میش مرغ در زمینی به مساحت دو هکتار در بوکان با هدف حفاظت، احیا و تکثیر مصنوعی از این گونه نادر و در حال انقراض در حال احداث بود که بنا به دلایلی این مرکز به مرکز مطالعات تغییر نام پیدا کرده است.

رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ایجاد این مرکز مطالعاتی را اقدامی اساسی برای نجات این پرنده عنوان کرد و گفت: در این ایستگاه علاوه بر انجام مطالعات زیستی میش‌مرغ، دانشجویان محیط زیست و منابع طبیعی در ارتباط با چگونگی حفاظت از گونه‌های کمیاب و در حال انقراض حیات وحش آموزش می‌بینند.

یوسفی آموزش و فرهنگ سازی، تجهیز و سازماندهی گارد اجرایی حفاظت محیط زیست بوکان، تلاش برای همکاری بیشتر کشاورزان، روستاییان و نهادهای مدنی و مردمی در حفاظت و مراقبت از گونه مربوطه، تلاش برای همکاری با سازمان‌ها و نهادهای ملی و بین المللی در جهت استفاده از تجارب سایر کشورها برای جلوگیری از انقراض حتمی آن در ایران را از دیگر اقدامات حفاظت محیط زیست در صیانت و حفاظت از میش مرغ عنوان کرد.

میش مرغ ایرانی گرفتار در «چاله ژنتیکی»

رئیس اداره نظارت بر حیات وحش حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی با اشاره به اینکه این پرنده نادر و در حال انقراض در ایران دچار مشکلی با عنوان «چاله ژنتیکی» است، افزود: چاله ژنتیکی (همخونی) عارضه‌ای است که با توجه به کوچک شدن گله و ازدیاد آمیزش‌های فامیلی به وجود می‌آید؛ بدین معنی که در اثر این عارضه صفات منفی در گله بیشتر بروز کرده و قدرت زنده‌مانی پرنده کاهش پیدا می‌کند.

وی با بیان اینکه چندین سال است تعداد میش‌مرغ‌ها افزایش پیدا نکرده است، اظهار داشت: یکی از علت‌های اصلی افزایش نیافتن جمعیت این گونه در کنار عواملی چون تخریب زیستگاه، روند رو به رشد فعالیت‌های کشاورزی و نبود مدیریت جامع مناطق زیستگاهی، بسته بودن جمعیت و به تبع آن چاله ژنتیکی است.

رئیس اداره نظارت بر حیات وحش حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: سازمان محیط زیست در برنامه دارد که نقشه ژنتیک میش‌مرغ کشورهایی مانند ترکیه و اسپانیا تهیه و با نقشه ژنتیک میش‌مرغ ایرانی مقایسه شود به طوری که هر نقشه‌ای که با گونه ایرانی مطابقت داشته باشد، تخم این گونه را وارد و بعد از تبدیل شدن به جوجه در طبیعت رهاسازی شود.

وی در خصوص برنامه عملیاتی برای حفاظت از میش‌مرغ، افزود: این برنامه در سال‌های گذشته توسط اساتید دانشگاه اراک تدوین و توسط سازمان محیط زیست نیز تصویب و جهت اجرا ابلاغ شد که خرید یا اجاره زمین محل زندگی این پرنده، تکثیر مصنوعی و افزایش سطح آگاهی کشاورزان بخشی از این برنامه است که هنوز در مرحله اولیه آن قرار دارد.

انتهای پیام/ح.ر

منبع : خبرگزاری مهر